Budowa pieca kaflowego krok po kroku: schemat, koszt i porady zduna

Wielu osobom wydawać się może, że budowa pieców kaflowych jest swojego rodzaju wiedzą tajemną, do której dostęp mają tylko nieliczni. Co tu dużo mówić…, w praktyce tak to właśnie wygląda. Z uwagi, że zdunów jest po prostu niewielu, tym samym dostęp do wiedzy na temat ich rzemiosła jest ograniczony. 

Na szczęście przygotowaliśmy dla was poradnik, dzięki któremu wspólnie odkryjmy niezwykły proces budowy pieca kaflowego!

Z artykułu dowiecie się między innymi jakiego schematu użyć, co zrobić, aby dobrze kupić szamot i inne materiały, a także znajdziecie odpowiedź na najczęściej zadawane pytania przez absolwentów kursów Akademii Zduństwa. 

Zaciekawieni? Zapraszamy do lektury!

Pierwsze kroki –  jak zacząć? Przegląd niezbędnych narzędzi i materiałów.

Na początek warto przybliżyć odrobinę teorii, aby poznać istotne kwestie o których należy pamiętać:

1. Bezpieczeństwo – piec powinien stać oddalony od łatwopalnych materiałów. Elementy z żeliwa takie jak drzwiczki nie powinny być bliżej niż 100 cm do słupa drewnianego.

2. Efektywność – ciepło w domu musi rozchodzić się równomiernie, dlatego piec najlepiej zlokalizować w jego centrum.

3. Fundament – zastosowanie odpowiedniego betonu (B25) i zbrojenia to klucz do sukcesu. Nie oszczędzajmy na tym.

4. Powietrze z zewnątrz – kominki, piece czy kuchnie najlepiej budować z zamkniętą komorą spalania, dostarczając tlen rurą kanalizacyjną o przekroju 160 mm.

5. Komin – odpowiednie rozwiązanie ewakuacji spalin jest kluczowe w długowieczności pieca. Najlepszy przewód kominowy to ten z cegieł czerwonych i rur kwadoodpornych wewnątrz.

Kolejnym istotnym aspektem bez którego nasza zduńska konstrukcja będzie ciężka do wykonania to narzędzia. Podzielone zostały na dwa rodzaje – dawne i nowoczesne. Zacznijmy od tych pierwszych.

Do dawnych narzędzi zduńskich, zaliczyć możemy przede wszystkim: 

• Węgielnica zduńska – kątownik/winkiel
• Nóż do obcinania kafli 
• Młotek zduński mały – waga 180 – 200 gram
• Pucka czyli młotek zduński duży (jak murarski)

• Dornik lub sztamborek czyli punktak lub wycinak – przycinanie kafli lub robienie otworów
• Aluminium, czyli blaszka aluminiowa – służy do rysowania po szkliwie
• Kamień szlifierski
• Wzorzec, czyli miara suwakowa

• Poziomica zduńska
• Prawidło lub liniał czyli łata do przyłożenia poziomicy
• Szczypce lub cęgi kaflarskie
• Przecinak
• Czerpak – do nabierania np wody.
• Metrówka i ołówek
• Szczotka do zamiatania
• Kastry – duże pojemniki do mieszania zaprawy zduńskiej

Przejdźmy teraz do narzędzi nowoczesnych wykorzystywanych przez współczesnych zdunów. W tej kategorii wymienić należy przede wszystkim następujące pozycje:

• przecinarka do płytek na wodę
• szlifierka kątowa
• wkrętarka 
• wiertła do szkła
• wiertła do betonu 
• wiertarka 
• dyski do szlifowania na rzep
• tarcze do cięcia ceramiki i metalu 
• rusztowanie aluminiowe
• podest roboczy
• mieszadło lub mieszalnik
• szpachelki 
• kielnie
• miara zwijana
• lasery

Jakich materiałów potrzebujemy do budowy pieca?

Omówiliśmy narzędzia potrzebne do budowy pieca. Skupmy się teraz na materiałach, których będziemy używać. Podobnie jak narzędzia, materiały możemy podzielić na dwa typy – tradycyjne i nowoczesne. Na początek przybliżymy te, które były używane dziesiątki, jak nie setki lat temu.

Tradycyjne:

• zaprawa zduńska – glina wymieszana z piachem w proporcjach ¼ 
• cegły czerwone 
• cegły szamotowe
  płytki szamotowe 
• drzwiczki paleniskowe 
• piekarnik 
• wyczystka
• rama kuchenna
• blaty żeliwne lub stalowe
• drzwiczki chlebowe (w przypadku pieca do wypieku pizzy lub pieczenia chleba)

Nowoczesne –  warto wymienić materiały izolacyjne, które są przydatne w przypadku kontaktu pieca z elementami łatwopalnymi. 

• płyta krzemianowo wapniowa
• wermikulit
• cegła perlitowa
• perlit
• cegła mulitowa

Zrozumienie schematu i projektu pieca kaflowego – dlaczego to takie ważne?

Na początek warto podkreślić, że piece kaflowe mogą być budowane zarówno przez zdunów jak i przez pasjonatów nieposiadających dyplomu czeladnika lub mistrza. 

Niemniej, istotny jest fakt, że osoba wykonująca usługi zduńskie musi posiadać szczególnie istotne informacje na temat budowy pieca. Ustawienie cegieł szamotowych w piecu według schematu, na pewno zwiększa pewność, że urządzenie posłuży długi czas i będzie odporne na wysokie temperatury. Ale dlaczego musi takie być? Budowa urządzenia ogniowego to spory koszt, lecz daje niezależność. 

Poniżej schemat pieca kaflowego według projekt arch. Czesława Domaniewskiego z 1897 roku. Rozwiązanie kanałów dymowych ponad sklepieniem, bez puszczania ich poniżej paleniska jak to się robi aktualnie, pozwala na zastosowanie większej komory spalania oraz zapobiega cofkom dymu na pomieszczenie. Rysunek pieca kaflowego został stworzony prawie 130 lat temu i jak na tamte czasy – był inżynieryjnym dziełem sztuki.

Piece kaflowe wolnostojące, które projektował Pan Czesław Domaniewski są przystosowane do opalania drewnem i węglem. Wszystkie paleniska, które posiadają ruszt, są zaprojektowane do lepszego spalania węgla. Drewno już się w nim tak dobrze nie pali. 

Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie w takim piecu paleniska bezrusztowego. Wtedy oczekiwania co do czystości spalin będą spełnione.

Innymi słowy – polecam palić drewnem. Użycie biomasy sprawi, że piece kaflowe będą wymagały rzadszego remontu. 

Podstawy budowy – co powinieneś wiedzieć o budowie pieca kaflowego zanim włożysz pierwszą cegłę?

Po zdobyciu podstawowej wiedzy z zakresu zduństwa, postawienie pieca kaflowego wydaje się być stosunkowo prostą sprawą. Tak to już chyba jest w każdym temacie za który byśmy się nie zabrali. Samo układanie cegieł powinno przecież przyjść z łatwością: glina, cegła, glina, cegła, glina, cegł itd…Pamiętajmy jednak, że to trening czyni mistrza.

Nabranie wprawy w dopasowaniu wszystkich elementów pieca wymaga anielskiej cierpliwości. Bardzo często na początku naszej zduńskiej przygody, trzeba poprawiać przestrzenie między cegłami lub kaflami, tak aby nie były one zbyt duże (to chyba najczęstszy błąd). Zbyt duże przestrzenie między cegłami będą powodować wypadanie zaprawy zduńskiej. Wówczas po 10-20 latach konieczny będzie remont. 

Popatrzymy tylko na piece stawiane 100 lat temu. Producent takiego pieca z najwyższą starannością dbał o wszystkie, nawet najdrobniejsze detale. Pamiętać zatem należy, aby działać tak jak solidna firma zduńska. Postarajmy się wykluczyć wszystkie możliwe wady zarówno na etapie projektu, jak i budowy pieca.

Istotnym również jest dobre zabezpieczenie ścian i posadzki. Wyobrażacie sobie jak na nową podłogę spada ciężka cegła szamotowa? Dlatego też, w miejscu prowadzenia prac najlepiej rozścielić stary dywan i folię.

Jeszcze jedna istotna uwaga na koniec. Podobnie jak producent dbający o sprawdzenie jakości swojego produktu przed sprzedażą, tak i Ty powinieneś dokładnie sprawdzić swoje dzieło przed oddanie go do użytku.

Nie pozostaje nam już nic innego jak zakupić materiał i zabrać się do roboty!

Przewodnik krok po kroku – od fundamentów po szczyt: budowa pieca kaflowego krok po kroku.

Poznaliśmy już narzędzia, materiały oraz to z jakimi problemami możemy się zetknąć przy budowie pieca pokojowego. Oczywiście zawsze mogą wydarzyć się jakieś nieprzewidywalne sytuacje związane z budową pieca np.: krzywe ściany, drewniany strop czy oddalony przewód kominowy. 

Niestety w jednym wpisie nie da się opisać wszystkich tematów omawianych podczas 40-godzinnego kursu budowy pieca kaflowego akumulacyjnego. Niemniej mamy nadzieję, że poniższe podpowiedzi pomogą wam z łatwością zrozumieć na czym polega budowa pieca od podstaw, zarówno w mieszkaniu jak i w domu.

Kolejność kroków według których powinnyśmy postępować, prezentuje się następująco: :

1. Doprowadzenie powietrza z zewnątrz
2. Wykonanie fundamentu
3. Montaż cokołu 
4. Stawianie kafli pierwszych trzech warstw
5. Kotwienie drzwiczek
6. Murowanie paleniska
7. Układanie cegieł wewnątrz, aby stworzyć kanały dymowe z jednoczesnym licowaniem kafli 
8. Przygotowanie przejść górnych między kanałami
9. Wykonanie sklepienienia
10. Montaż gzymsu

Tworzenie paleniska i osadzanie drzwiczek – jak te elementy wpływają na funkcjonalność i estetykę pieca?

Palenisko pieca to miejsce zbudowane z cegieł szamotowych, gdzie produkuje się energię ze spalania drewna. W następstwie reakcji spalania powstałe spaliny kierowane są w górę i w dół, w taki sposób aby skutecznie tę energię odzyskać. 

Piec budowany metodą tradycyjną ma najczęściej za zadanie ogrzać jedno pomieszczenie (to w którym stoi) o powierzchni do 35 m2. Jeżeli natomiast zbudowany jest w ścianie (po pół pieca na pokój), to po połączeniu dadzą nam maksymalną powierzchnię do ogrzania. Palenisko w takim urządzeniu nie musi być duże, a takie o wymiarach 40 cm długości i 25-30 cm szerokości spokojnie da radę wyprodukować ciepło do ogrzania nawet dwóch pomieszczeń.

Osadzenie drzwiczek w piecu tradycyjnym odbywa się na dwa sposoby: na wąsy i na śruby. Piec, w którym są one montowane techniką wąsową niczym się nie różni od pieca, gdzie drzwiczki osadzone są na śruby.

Nasuwa się jeszcze jedno pytanie. Czy malowanie drzwiczek jest, aby na pewno dobrym pomysłem? Odpowiedź jest prosta… a dlaczegóż by nie! Jedyne na co musimy zwrócić uwagę, to użycie dobrej jakościowo farby żaroodpornej . Można taką znaleźć w każdym markecie budowlanym. 

Piece i kominki kaflowe. Estetyka i funkcjonalność

Zarówno piece jak i kominki  mają wiele twarzy i styli. Mogą być prostym sześcianem lub zmyślną pałacową bryłą. Który lepszy? Jak to mawiają, o gustach się nie dyskutuje. Grunt, że oba zapewniają to samo ciepło. 

Naprawdę możemy wykonać różne rodzaje pieca. Najważniejsze, aby taki piec trzymał temperaturę i żeby nam się po prostu podobał. Ciekawostką jest, że kominek czy piec kaflowy można zrobić okrągły, owalny, a nawet w kształcie drzewa. Ogranicza nas tylko wyobraźnia i zasoby finansowe. Zestaw kafli na taki piec może bowiem kosztować od 10 do nawet 120 tys zł.

Jeśli chodzi o funkcjonalność, to z piecem kaflowym jest jak z projektowaniem kuchni. Co prawda możemy zamieścić wiele bajerów, ale często może to przysporzyć problemów w użytkowaniu. 

Piece z ławeczkami wyglądają super, ale jak będzie ona za duża i zlokalizowana w złym miejscu, to może nam przeszkadzać w swobodnym przejściu. To samo z półeczkami. Piece kaflowe wolnostojące  z wielkimi pułkami wyglądają dobrze tylko w dużych domach, gdzie można z daleka oglądać wysoki piec na 300 cm. 

Wszystko musi być proporcjonalnie zaprojektowane i wykonane. Podobnie jest z kuchnią od stolarza, gdzie architekt planuje każdy detal, aby firma stolarska mogła z powodzeniem wykonać piękne i funkcjonalne meble .

Ile kosztuje budowa pieca kaflowego – koszt czy oszczędność?

Po latach marginalizowania piecy kaflowych jako źródła ciepła, ponownie stały się one dobrem luksusowym. Niezależność, stosunkowo niski koszt opału oraz estetyka, to najważniejsze z ich zalet. Wiele osób zastanawia się jednak, ile budowa takiego pieca może kosztować?

Jeżeli chodzi o cenę, to wiele zależy oczywiście od naszych preferencji i dostępnego budżetu. Przyjrzyjmy się jednak rzeczywistym kosztom budowy standardowego pieca i oceńmy, co tak naprawdę kosztuje najwięcej: 

Jak można łatwo zauważyć, blisko 70% kosztu budowy pieca to koszt zakupu kafli (37%), a także koszt pracy zduna (33%). Wyobraźmy sobie teraz sytuację, w której rezygnujemy z usług zduna i decydujemy się postawić nasz piec samemu. Czy widzicie tą oszczędność? 

Dla osób nie bojących się wyzwań jest znakomite rozwiązanie na ograniczenie kosztów. Jest nim dobry kurs budowy pieca kaflowego, prowadzony przez doświadczonego zduna. Pod jego bacznym okiem przejdziecie przez wszystkie etapy budowy… od teorii do praktyki. W ten prosty i stosunkowo tani sposób uniknięcie kosztownych błędów, które moglibyście popełnić w trakcie samodzielnej budowy pieca kaflowego. 

W Naszej Akademii Zduństwa odbywają się kursy, które pozwolą Ci na zbudowanie takiego pieca kaflowego samodzielnie.

sprawdź szczegóły

Kiedy warto zwrócić się o pomoc zduna? 

Wiemy już piece kaflowe wolnostojące czy też te zamykane do ściany, nie muszą być budowane przez zdunów. Z powodzeniem można je wybudować samemu. Warunkiem jest odpowiednia wiedza i skrupulatne przygotowanie się do przedsięwzięcia. 

Jeżeli jednak czujesz, że to zadanie Cię przerasta, zawsze możesz skorzystać z usług profesjonalisty. Najlepszym wyborem będzie oczywiście mistrz zduński.

Kiedy zatem warto zwrócić się o pomoc zduna? Przede wszystkim w przypadku, gdy:

• stawiane urządzenie jest skomplikowane, a chcecie być pewni, że spełni ono wasze oczekiwania
• producent wymaga, aby gotowe palenisko było zamontowane przez uprawnionego zduna
• konstrukcja obiektu utrudnia budowę pieca np. z uwagi na zbyt blisko położoną drewnianą belkę
• szukacie praktycznych rozwiązań i potrzebujecie fachowej wiedzy

Jak znaleźć dobrego zduna?

Niestety zawód zduna, wraz ze zmianami społeczno-gospodarczymi ostatnich dekad, zaczął tracić na znaczeniu i odchodzić do lamusa. Z tego też względu, liczba osób specjalizujących się w tym fachu jest znikoma. 

Na szczęście jest również druga, pozytywna strona medalu. Ci którzy pracują w tym rzemiośle, bardzo często są prawdziwymi pasjonatami…. zdunami z krwi i kości, posiadającymi wiedzę o piecach przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Istnieje zatem duża szansa (przypuszczalnie większa niż w innych zawodach), że zdun którego zatrudnimy będzie znał się na swojej robocie. 

Szukając dobrego zduna, warto zajrzeć na stronę Cechu Zdunów i Kominkarzy. Na nich znajdziemy najważniejsze informacje o osobach pałającymi się tą profesją wraz z danymi kontaktowymi. 

Warto także skorzystać z oferty sprawdzonych i rzetelnych wykonawców takich jak ZDUNAR  czy Kominiki Piotr Batura, których serdecznie polecamy. Obie firmy prowadzone są przez doświadczonych zdunów z głębokimi tradycjami rodzinnymi, a także zapewniają darmowe wyceny wstępne. 

Podsumowanie

Dotarliśmy do końca naszego krótkiego poradnika. Mamy nadzieję, że znaleźliście w nim odpowiedzi na nurtujące was pytania. 

Bez wątpienia, zduństwo to wspaniała profesja towarzysząca człowiekowi od setek lat. To co bardzo cieszy to fakt, że ludzie ponownie zaczęli dostrzegać zalety i wyjątkowość pieców kaflowych. Chociaż ich budowa nie należy do najtańszych, to jak się przekonaliśmy są sposoby, aby koszty takiej inwestycji znacznie ograniczyć.  

W zależności od tego jakim budżetem dysponujemy, istnieją różne rozwiązania, dzięki którym proces budowy przebiegnie sprawnie i bezproblemowo. Pamiętajmy, że gra jest warta świeczki! Kto z nas nie chciałby bowiem zaserwować swoim gościom koszyka wypełnionego pachnącym pieczywem, wyśmienitej pizzy lub podać na obiad płytę aromatycznego mięsa.

Wszystkich którzy rozumieją zalety i piękno pieców kaflowych zapraszamy do dalszego zgłębiania tematu w nadziei, że niebawem taki piec stanie również w waszym domu.